Cổ học tinh hoa
Ngưu Hoằng1, Ngưu Bật, hai anh em ở chung với nhau.
Bật có tính hay chén, mà hễ chén vào, thì thường khi nát rượu.
Một hôm, anh đi vắng, Bật ở nhà uống say tuý luý, bắn chết mất con trâu của anh.
Kịp lúc anh về, người vợ đón cửa, săm săm bảo rằng:
- Này này! Chú nó ở nhà bắn chết trâu rồi!
Hoằng nói: “Trâu chết thì bảo cho đem làm thịt”.
Hoằng vào nhà, ngồi vừa yên, vợ lại chạy đến hăm hở nói:
- Chú nó bắn chết là việc to lắm, có phải việc thường đâu...
Hoằng nét mặt vẫn hoà nhã tự nhiên, nói:
- Phải, tôi đã biết rồi mà - Rồi lấy sách giở xem như không có chuyện gì cả.
Vợ thấy thế nguôi cơn giận, không dám nói gì nữa.
Tuỳ Kỷ (2)
Lời bàn:
Anh em một nhà mà ghét bỏ xa cách nhau phần nhiều là chỉ tại chị em dâu. Không phải chị em dâu có bạc ác gì đâu; tại thường tính đàn bà, phần thì suy hơn tính thiệt, tý chút cũng so kè, làm cho chữ “lợi” đè mất chữ “nghĩa”, phàn thì đêm ngày trò chuyện, bao nhiêu cái hay như muốn vơ cả vào mình, thành ra anh em hoá dở, làm cho chữ “tình” lấn được chữ “thân”. Đám nam nhi ta muốn ăn ở cho trọn vẹn nghĩa anh em, tình vợ chồng, tưởng cũng khí khó.
Ngưu Hoằng đây lấy thái độ ôn hoà, trầm tĩnh đối với vợ khi vợ đang bực tức căm giận, thật là biết đường lửa cháy cất dầu, cơm sôi bớt lửa mà biết đâu Hoằng lại chả nghiêm trách em mà không ai biết. Vì thế mà vợ mất giận, em được toàn, thế chẳng phải là biết cách ăn ở rất khéo trong chốn gia đình ư!
-----------------------------------------
1 Ngưu Hoằng: người đời nhà Tuỳ, làm quan đến Lại Bộ Thượng Thư, đời bấy giờ xưng là “Đại Nhã Quân Tử”.
2 Tuỳ Kỷ: sách chép việc nhà Tuỳ.
